Tweede- en vierdeklassers van het voortgezet onderwijs in de regio Zaanstreek-Waterland voelden zich in 2021 minder gelukkig en minder gezond dan vóór de coronaperiode in 2019 en ervaren meer psychische klachten en eenzaamheid. Dit blijkt uit de Corona Gezondheidsmonitor Jeugd 2021 die GGD Zaanstreek-Waterland afgelopen najaar heeft gehouden onder 4800 leerlingen op 18 reguliere middelbare scholen in de regio. De resultaten van dit onderzoek geven aanleiding tot aandacht voor mentale gezondheid en passende maatregelen.

Ervaren gezondheid  en geluk

In 2019 gaf 87% van de leerlingen in de regio aan hun gezondheid als (heel) goed te ervaren, in 2021 was dit 82%. Ook voor geluk is een daling te zien, 87% van de leerlingen gaf in 2019 aan (zeer) gelukkig te zijn. In het najaar van 2021 is het geluksgevoel gedaald naar 78%.

Eenzaamheid en psychische klachten

17% van de leerlingen in de regio had in 2019 psychische klachten, bijvoorbeeld depressieve klachten, in 2021 was dat 24%. Jongens en havo-vwo-leerlingen hebben minder vaak psychische klachten dan meisjes en vmbo-leerlingen. Ook het percentage problematisch eenzame leerlingen in de regio steeg van 12% in 2019 naar 15% in 2021.

Gebeurtenissen tijdens de coronaperiode

Gebeurtenissen meegemaakt tijdens de coronaperiode,  zoals quarantaine, besmetting en ziekenhuisopname of overlijden van een naaste (wel of niet door corona), hebben grote invloed op een deel van de tweede- en vierdeklassers. Driekwart van de leerlingen maakte tijdens de coronacrisis minstens één van deze gebeurtenissen mee. 19% van de leerlingen geeft aan hier nog last van te hebben.

Gevolg corona-gerelateerde gebeurtenissen

Hoewel voor het merendeel van de leerlingen de gevolgen van gebeurtenissen tijdens de coronaperiode beperkt blijkt te zijn, heeft een klein deel van de landelijke en regionale leerlingen (beide 6%) een verhoogde kans op ernstige psychosociale klachten. Dat blijkt uit de resultaten van een vragenlijst die posttraumatische stressklachten meet. De leerlingen met deze klachten voelden zich minder vaak gelukkig (48%).

Daarnaast ervaarden deze leerlingen vaker psychische klachten, stress en eenzaamheid, hadden zij vaker suïcidegedachten en vaker extra steun of hulp nodig tijdens de coronaperiode. Leerlingen met deze ernstige psychosociale klachten vormen een kwetsbare groep. Deze klachten komen vaker voor bij meisjes, leerlingen met een lager opleidingsniveau en onder leerlingen waar thuis moeite met rondkomen wordt ervaren.

In 2019 gaf 15% van de leerlingen in de regio aan ‘een enkele keer’ tot en met ‘(heel) vaak’ suïcidegedachten te hebben gehad in het jaar voorafgaand aan het invullen van de vragenlijst, in 2021 is dit gestegen tot 19%. In het landelijk kwartaalonderzoek onder een jongerenpanel (12 tot en met 25 jaar) dat Netwerk GOR ook uitvoert, werd een vergelijkbaar percentage gevonden.

Veerkracht, weerbaarheid en vertrouwen in de toekomst

Het merendeel van de leerlingen in de regio is voldoende weerbaar (88%), weerbaarheid is gedaald vergeleken met 2019 (93%). 68% van de jongeren zegt snel te herstellen na een moeilijke periode. Het aandeel jongeren dat na een moeilijke periode meestal weer snel herstelt is hoger onder jongens, havo-vwo-leerlingen, leerlingen die bij beide ouders wonen en leerlingen waar thuis geen moeite met rondkomen wordt ervaren.
Hoewel de meerderheid van de jongeren redelijk tot veel vertrouwen in de toekomst heeft (57%), geeft 11% aan weinig tot geen vertrouwen te hebben in de toekomst. Het aandeel jongeren dat veel vertrouwen in de toekomst heeft is hoger onder tweedeklassers, jongens en leerlingen waar thuis geen moeite met rondkomen wordt ervaren.

Corona Gezondheidsmonitor Jeugd 2021

In het najaar van 2021 hebben alle GGD’en, in samenwerking met het RIVM, de corona Gezondheidsmonitor Jeugd onder middelbare scholieren in de klassen 2 en 4 uitgevoerd. In totaal hebben bijna 167.000 leerlingen van 759 scholen van het regulier voortgezet onderwijs verspreid over heel Nederland een vragenlijst ingevuld over gezondheid en welzijn. In 2015 en 2019 vonden de reguliere Gezondheidsmonitors Jeugd plaats. Hierdoor kunnen de cijfers met elkaar worden vergeleken.

Netwerk GOR

De GGD’en voerden de Corona Gezondheidsmonitor Jeugd 2021 uit in het kader van het ZonMw-programma COVID-19. In dit onderzoeksprogramma wordt samengewerkt met GGD GHOR Nederland, het RIVM, het Nivel en ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum. Het onderzoek is bedoeld om de fysieke en mentale gezondheidseffecten bij 2e en 4e klassers van het middelbare reguliere onderwijs, als gevolg van de coronacrisis, inzichtelijk te maken. Het doel van de monitor is om lokale en regionale beleidsmakers en het ministerie van VWS op basis van de resultaten te adviseren en te ondersteunen bij beleidsvorming. Meer informatie over de Gezondheidsmonitors vindt u op monitorgezondheid.nl.