Straling van antennes

Wat is straling van antennes?

Bijna iedereen gebruikt tegenwoordig een mobieltje en internet. Om mobiele signalen binnen te krijgen en te versturen, gebruiken we antennes. Dit onderdeel van een apparaat of zendmast maakt draadloze communicatie mogelijk. Veel mensen vragen zich af of de straling van deze antennes wel goed is voor hun gezondheid.

Hoe werkt straling?

Een mobiele telefoon zet onze gesprekken en berichten om in ‘radiofrequente elektromagnetische velden’, ook wel radiogolven genoemd. De radiogolven worden door de lucht naar de dichtstbijzijnde antenne gestuurd. Die zendt de radiogolven weer door naar de volgende antenne. Zo belandt de informatie op de plaats van bestemming – bijvoorbeeld jouw mobieltje.
Ook in huis hebben we allerlei apparaten die radiogolven uitzenden. Denk hierbij aan radio en (digitale) televisie, de wifi-router, de draadloze telefoon, en de babyfoon. Buitenshuis gaat het bijvoorbeeld om omroepzenders voor radio en televisie, antidiefstalpoortjes in winkels en radars voor de scheep- en luchtvaart.

Welke soorten elektromagnetische velden zijn er?

Van elektromagnetische velden bestaan verschillende soorten, ingedeeld in frequentie. Dat is de snelheid waarmee het veld wisselt van richting. Alleen velden met een hoge frequentie kunnen leiden tot DNA-schade in cellen. Dat komt omdat ze ioniserende eigenschappen hebben, zoals radioactieve straling. Radiogolven horen bij de groep niet-ioniserende straling.

Er zijn vier soorten stralingsvelden:

  • Extreem-laagfrequente velden (0-300 Hz),
  • Radiofrequente velden (300 Hz-300 GHz), onder meer van zendmasten, zoals GSM (2G), UMTS (3G), LTE (4G) en toekomstige NR (5G) zendmasten,
  • Velden met optische straling (300GHz-3PHz), bijvoorbeeld infrarode straling, zichtbaar licht en ultraviolette straling,
  • Ioniserende (radioactieve) straling (vanaf 3PHz), bijvoorbeeld röntgenstraling.

Wat zijn de gezondheidseffecten van straling?

Bij een te hoge hoeveelheid of een langdurige blootstelling aan straling kan je lichaamstemperatuur stijgen. Net als bij koorts kunnen daardoor lichaamscellen kapot gaan. Om gezondheidsschade te voorkomen, zijn er regels over de maximale sterkte van elektromagnetische velden.

Zijn er nog andere gezondheidseffecten?

Tot nu toe hebben wetenschappers geen bewijs gevonden voor andere nadelige gezondheidseffecten van radiogolven van antennes. Ze onderzochten het mogelijke ontstaan van hersentumoren en schade aan het DNA. Ook onderzochten ze mogelijke schadelijke effecten op zintuigen, hersenen, het zenuwstelsel, hart en bloedvaten, hormonen, het afweersysteem, de vruchtbaarheid en effecten tijdens de zwangerschap. Ze vonden geen verband tussen radiogolven en deze gezondheidseffecten. Omdat er steeds nieuwe technieken en ontwikkelingen bij komen, blijft verder wetenschappelijk onderzoek nodig. In Nederland loopt een onderzoeksprogramma over elektromagnetische velden bij ZonMw , de Nederlandse organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie.

Er staan op internet ook onderzoeken die niet altijd zorgvuldig en op een wetenschappelijk juiste manier uitgevoerd zijn. Instanties zoals de Gezondheidsraad en de Wereldgezondheidsorganisatie beoordelen of onderzoek voldoet aan de wetenschappelijke normen. Zij controleren of uitspraken betrouwbaar en juist zijn.Wetenschappelijk goed onderbouwde informatie is bijvoorbeeld te vinden op de website van het Kennisplatform Elektromagnetische Velden.

Zendmasten in de omgeving?

De overheid hanteert normen die gezondheidseffecten bij mensen moeten voorkomen. Een blootstellingslimiet geeft aan hoe sterk een elektromagnetisch veld van een apparaat maximaal mag zijn.

Zendmasten moeten:

  • binnen enkele honderden meters van de gebruiker worden geplaatst. Dit is meestal op een zichtbare plaats in onze leefomgeving;
  • aan veiligheidseisen voldoen voordat ze gebruikt worden;
  • de blootstellingslimieten niet overschrijden op plekken waar mensen kunnen komen. Het bedrijf dat de zendmast installeert zorgt hiervoor.

Wat is elektrogevoeligheid?

Sommige mensen geven aan dat ze door straling last krijgen van hun gezondheid. Ook als ze blootgesteld worden aan straling ver onder de blootstellingslimieten. Dit wordt elektrogevoeligheid genoemd. De klachten die deze mensen ervaren zijn bijvoorbeeld hoofdpijn, spierpijn, pijn in hun gewrichten, hartritmestoornissen, huidproblemen, moeheid en problemen met concentreren.
Uit onderzoek blijkt nog niet dat deze klachten inderdaad door elektromagnetische velden komen. Dit soort klachten komt veel voor, ook bij mensen die niet in de buurt van elektromagnetische velden zijn. Daardoor is het moeilijk om te achterhalen of de oorzaak ligt bij die velden. De ervaren klachten kunnen ernstig zijn en de kwaliteit van leven nadelig beïnvloeden. Mensen die de blootstelling aan elektromagnetische velden willen beperken, kunnen tips vinden op de website van het Kennisplatform Elektromagnetische Velden .

Wat betekent de komst van 5G?

In 2020 begint Nederland in een paar grote steden met de uitrol van het 5G netwerk. Door deze technologie kunnen er meer, snellere, en betrouwbaardere apparaten worden aangesloten op het internet.
Deze 5G antennes zijn kleiner en hebben een kleiner bereik. Ook verzenden zij minder sterke straling dan de huidige grote 3G/ 4G antennes op losstaande masten en daken. Er zijn daarom meer antennes nodig. Sommige wetenschappers denken dat onze blootstelling toeneemt door de komst van 5G. Juist omdat we steeds meer gebruik gaan maken van mobiel internet. Andere wetenschappers verwachten dat onze blootstelling door 5G juist afneemt. Zij denken dit omdat 5G veel efficiënter werkt.
In de toekomst komen waarschijnlijk veel meer antennes in de leefomgeving. Toch zal de totale hoeveelheid straling van alle antennes net als nu onder de blootstellingslimieten blijven. Het Agentschap Telecom blijft daarop toezien.

Meer informatie

Contact

Wilt u meer weten? Of heeft u een vraag over andere milieu-onderwerpen? Neem dan contact op met Medische Milieukunde van GGD Zaanstreek-Waterland: mmk@ggdzw.nl of (0900) 254 54 54.

Bronnen: GGD Rotterdam-Rijnmond, Kennisplatform Elektromagnetische Straling
Productie en uitvoering: GGD Zaanstreek-Waterland