Veelgestelde vragen voor scholen

Hebben we de vorige keren ook meegedaan aan de monitor?

Alle scholen voor regulier voortgezet onderwijs uit Zaanstreek-Waterland hebben in 2019 meegedaan aan de Gezondheidsmonitor Jeugd. In 2021 hebben op 1 na alle scholen meegedaan aan de Corona-editie van de Gezondheidsmonitor Jeugd. Het is zinvol om nu weer mee te doen, omdat de veranderingen door de coronacrisis zichtbaar worden. We stellen een gericht schoolrapport op dat bruikbaar is voor uw eigen school. Daarnaast kunnen we cijfers op gemeentelijk niveau analyseren. Deze gemeentelijke cijfers zijn heel belangrijk. Voor veel problemen geldt namelijk dat deze niet alleen door de school opgelost kunnen worden. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van drugs dat zich juist ook buiten de schoolpoorten afspeelt.

Twee jaar geleden (in 2021) hebben we ook al meegedaan aan de Gezondheidsmonitor Jeugd. Waarom wordt deze monitor nu alweer afgenomen?

In 2021 ging het om een extra afname van de Gezondheidsmonitor Jeugd, waarbij we wilden onderzoeken hoe de gezondheid van jongeren door de coronacrisis was veranderd en waar jongeren eventueel extra behoefte aan hadden. Dit was destijds in opdracht van en gefinancierd door het ministerie van VWS. Dit keer betreft het een reguliere Gezondheidsmonitor Jeugd, welke elke vier jaar plaatsvindt.

Hoe wordt het onderzoek uitgevoerd?

Aan alle leerlingen uit klas 2 en klas 4 op uw school wordt gevraagd mee te doen aan dit onderzoek.
In het gehele land vindt de afname van het onderzoek plaats in de periode september tot en met november van het schooljaar 2023-2024. Als school kunt u het binnen deze periode zelf inplannen, één lesuur per klas. Vooraf worden leerlingen en ouders met een (digitale) brief geïnformeerd.

Tijdens dit lesuur vullen de leerlingen uit klas 2 en 4 online een vragenlijst in. De vragenlijst kan worden ingevuld op een computer, tablet, laptop of telefoon. Elke leerling gaat naar de website van het onderzoek en kan direct starten met invullen. In het verleden (2019 en eerder) hebben we gewerkt met inlogkaartjes, maar dat is inmiddels niet meer nodig. Leerlingen gaan direct naar een website waar de vragenlijst klaar staat. De antwoorden van de leerlingen worden strikt vertrouwelijk behandeld en verwerkt. Leerlingen worden niet gevraagd naar hun naam of andere persoonsgegevens.

Wat wordt er verwacht van de school?

• Voorafgaand aan het onderzoek informeert de school de ouders en leerlingen van de klassen 2 en 4. Deze informatie ontvangt u van ons na de zomervakantie.
• Het inroosteren van één lesuur per klas (voor de klassen 2 en 4), bijvoorbeeld tijdens het mentoruur, in de periode tussen 2 oktober en 24 november, waarbij de leerlingen de beschikking hebben over een computer, laptop, tablet of telefoon met internet. Houd rekening met de herfstvakantie, van 21 t/m 29 oktober.
• De aanwezigheid van een docent bij de afname in de klas die leerlingen een korte instructie geeft. De docent ontvangt van ons vooraf duidelijke instructies.

Onze school is onderzoeksmoe. We krijgen al zoveel verzoeken voor onderzoek.

Dat begrijpen we, er komt veel op scholen af en er lopen meerdere onderzoeken. Dit onderzoek kan uw school echter ook helpen. U krijgt beter inzicht in de gezondheid van uw leerlingen? Uitkomsten kunt u gebruiken voor het gezondheidsbeleid van uw school. Door regelmatige deelname aan de jeugdmonitor krijgt u inzicht in ontwikkelingen/trends op uw school in de tijd.

• Tijdens de coronacrisis is nog duidelijker geworden hoe belangrijk een gezonde leefstijl en preventie zijn. Om jongeren (preventief) te kunnen ondersteunen en onderwijs en beleid te kunnen afstemmen op de behoeften van jongeren is inzicht in hun gezondheid van belang.
• U ontvangt van ons een schoolrapportage, dat we ook persoonlijk komen toelichten op uw school. De schoolrapportage maakt duidelijk hoe het met de leerlingen op uw school gaat.
• De GGD gaat met de resultaten op gemeentelijk niveau in gesprek met uw gemeente. Als uw school bijvoorbeeld knelpunten ervaart, bieden de resultaten een mogelijkheid om hierover met uw gemeente in gesprek te gaan.

Het onderzoek kost te veel tijd / we hebben geen tijd voor het onderzoek

De GGD doet er alles aan om het voor u zo makkelijk mogelijk te maken om mee te doen, en om dit elke keer weer te verbeteren. Zo werken we alleen nog maar met online vragenlijsten en bieden we de communicatie van de school naar ouders digitaal aan. Ook werken we niet meer met inlogkaartjes, maar kunnen leerlingen via een algemene link direct de vragenlijst invullen. Meedoen aan het onderzoek hoeft geen grote inbreuk te zijn op het lesrooster. Het invullen van de vragenlijst is mogelijk binnen één (mentor)lesuur. De docent ontvangt vooraf duidelijke instructies over het onderzoek.

De computerlokalen zitten al helemaal vol

Het onderzoek start na de zomervakantie. Misschien is het mogelijk om nu alvast afspraken te maken over de computerlokalen? Het is ook mogelijk de vragenlijst in te laten vullen op een tablet, laptop of telefoon. Dat laatste kan dus ook in een ‘gewoon’ lokaal.

Hoeveel tijd kost het invullen van de vragenlijst?

De vragenlijst kan door een gemiddelde leerling binnen één lesuur worden ingevuld. Het is bekend dat leerlingen van het VMBO langer over de vragenlijst doen dan leerlingen van HAVO of VWO. Bij de doorontwikkeling van vragen streven we naar eenvoudiger vragen, zodat het invullen makkelijker wordt voor alle leerlingen. Bij deze ontwikkeling betrekken we ook vmbo-leerlingen.

Kunnen de leerlingen de vragenlijst op hun smartphone invullen?

Het is mogelijk de vragenlijst in te vullen via de smartphone, maar de vragen zijn beter leesbaar op het scherm van een computer, laptop of tablet. Het invullen op de smartphone heeft als voordeel dat de leerling het scherm goed kan afschermen tegen meekijken en dat voor de afname geen computerlokaal nodig is.

Is het mogelijk dat leerlingen de vragenlijst thuis invullen?

Nee, dit is niet mogelijk. We hanteren met alle GGD’en dezelfde werkwijze, waarbij bewust is gekozen voor de afname van een vragenlijst op middelbare scholen. Het is bekend dat meer jongeren de vragenlijst invullen als dit gezamenlijk op school wordt gedaan in de klas, dan wanneer ze dat thuis doen. Het geeft dus een betere respons. Ook voorkómen we zo dat ouders “meekijken” bij het invullen. We willen echt dat jongeren 100% eerlijk kunnen zijn, ook op gevoelige onderwerpen zoals alcohol, roken, drugs en seksualiteit.

Wat heeft onze school er eigenlijk aan?

Na afloop ontvangt u van ons een schoolrapportage, dat we ook persoonlijk kunnen toelichten op uw school, als u dat wilt. We streven ernaar de gesprekken te voeren vóór de zomer van 2024. De resultaten gaan over bijvoorbeeld psychische gezondheid, eenzaamheid, stress en lichaamsbeweging. U kunt de resultaten gebruiken als input voor uw schoolgezondheidsbeleid. Als uw school al eerder heeft meegedaan, is het mogelijk trends binnen uw school te zien.

Andere argumenten:

• De GGD gaat met de resultaten op gemeentelijk niveau in gesprek met gemeenten. Als uw school ergens knelpunten ervaart, is dit een goede manier om met uw gemeente in gesprek te gaan.
• Ook regionaal en landelijk levert het onderzoek resultaten op, het biedt dus handvatten voor lokaal, regionaal en nationaal gezondheidsbeleid. Met als doel gezondheidswinst voor jongeren.

Wat hebben onze leerlingen er zelf aan?

Het invullen van de vragenlijst kan jongeren zelf aan het denken zetten over een gezonde leefstijl. Leerlingen die meer willen weten of na afloop vragen hebben, worden op het eind van de vragenlijst doorverwezen naar contactgegevens en websites met goede en betrouwbare informatie.
De monitor wordt uitgevoerd om scholen en gemeenten inzicht te geven in hoe het gaat met jongeren, om gezondheidsbeleid te kunnen ontwikkelen. Met als uiteindelijk doel gezondheidswinst voor jongeren. Iedereen kan zo een steentje bijdragen.

Wat gebeurt er met de uitslagen van de Gezondheidsmonitor Jeugd?

De GGD verwerkt de verzamelde gegevens. Als school ontvangt u een schoolrapportage. Hierin verwerken wij de gemiddelde resultaten op groepsniveau (bijvoorbeeld klas en/of onderwijsniveau) mits er voldoende leerlingen hebben meegedaan. Als uw school op grond van de rapportage advies nodig heeft dan kan de GGD hierbij ondersteunen. De landelijke overheid en gemeenten gebruiken de resultaten voor de ontwikkeling en bijsturing van hun beleid om de gezondheid van jongeren te verbeteren.

Ik zie geen reden om mee te doen, wij krijgen al elk jaar een schoolrapportage van de Jeugdgezondheidszorg

Het klopt dat beide onderzoeken op elkaar lijken. Het JGZ-onderzoek ‘Zeg Jij ’t Maar’ in klas 1 en klas 3 richt zich echter nadrukkelijk op individuele zorg. Jongeren krijgen op basis van hun antwoorden (indien nodig) een gesprek met een Jeugdverpleegkundige. Dit is heel belangrijk voor gezondheidsbevordering op individueel niveau.
De Gezondheidsmonitor Jeugd in klas 2 en klas 4 kijkt juist naar de gezondheid op groepsniveau. Leerlingen hoeven hun naam nergens in te vullen en hierdoor antwoorden jongeren mogelijk eerlijker op gevoelige onderwerpen, zoals drugs en seksualiteit. De vragen zijn gevalideerd en het onderzoek wordt landelijk op dezelfde manier en in dezelfde periode uitgevoerd. Dat houdt in dat het mogelijk is uitkomsten te vergelijken met regionale of landelijke uitkomsten en met cijfers van vóór en tijdens de coronacrisis (uit 2019 en 2021). Hierdoor biedt de monitor betere mogelijkheden voor collectieve preventie. Zowel de monitor als het JGZ onderzoek zijn wettelijke taken van de GGD.

Hoe zit het met de privacy van leerlingen en de school?

Bij het onderzoek is de privacy van leerlingen gewaarborgd. Leerlingen hoeven niet in te loggen maar vullen de vragenlijst in via een algemene link. Deze link is wel uniek voor elke school, op die manier weten we op welke school de vragenlijst is ingevuld. Dit moeten we weten om de gegevens op schoolniveau te kunnen rapporteren. In de vragenlijst zelf vragen we niet naar naam, geboortedatum, adres of BSN-nummer. We vragen wel de 4-cijferige postcode, omdat we de resultaten ook op gemeente- en wijkniveau willen rapporteren. We kijken daarbij heel zorgvuldig of de resultaten die openbaar gepubliceerd worden, niet herleidbaar zijn tot individuen of tot een school. De schoolrapportage die u van ons ontvangt, delen wij niet met derden. De school is eigenaar van de schoolrapportage en bepaalt wie de gegevens mogen inzien.
Voor de gemeenterapportages baseren wij ons op de gemeente waar de leerling woont en niet op de locatie waar de school staat. Om dit mogelijk te maken vindt er uitwisseling plaats tussen verschillende GGD-regio’s. Zo verwerken wij ook de resultaten van leerlingen die wonen in Purmerend en bijvoorbeeld naar school gaan in Hoorn voor de gemeenterapportage van Purmerend.

Voldoet het onderzoek aan de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG)?

Uiteraard voeren wij dit onderzoek uit conform de AVG wet- en regelgeving. In dit onderzoek zorgen alle partijen dat er voldoende beveiligingsmaatregelen worden genomen om gegevens te beveiligen tegen verlies en tegen enige vorm van onrechtmatige verwerking. Bijvoorbeeld door het gebruik van een beveiligde website waar de jongeren hun vragenlijst invullen.

Worden leerlingen en hun ouders zelf ook geïnformeerd over het onderzoek?

Ja, de GGD stelt een mail op voor ouders en leerlingen met daarin alle informatie over het onderzoek. Deze mails kan de school aan het begin van het nieuwe schooljaar versturen naar ouders en leerlingen. U hoeft dus geen e-mailadressen aan de GGD aan te leveren. Dat mag ook niet volgens de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) (privacywetgeving).

Zijn jongeren verplicht om de vragenlijst in te vullen?

Nee, deelname aan het onderzoek is altijd geheel vrijwillig. Ouders én leerlingen worden vooraf geïnformeerd over het onderzoek. De GGD stelt daarvoor een mail op en de school verstuurt deze mails aan het begin van het nieuwe schooljaar. Ouders kunnen aangeven dat zij niet willen dat hun kind meedoet en ook jongeren zelf mogen dit (ter plekke) aangeven. Ze mogen op ieder moment stoppen met invullen. Wij vragen de school ervoor te zorgen dat jongeren die niet meedoen een vervangende activiteit aangeboden krijgen, bijvoorbeeld huiswerk maken.

Er worden door de JGZ al vragenlijsten afgenomen bij ons op school, waarom zijn er twee vragenlijsten en wat is het verschil?

De JGZ neemt op school inderdaad ook een online vragenlijst af als voorbereiding op het individuele contactmoment met de leerlingen. Deze vragenlijst wordt afgenomen in klas 1 en klas 3. Het JGZ-onderzoek, heeft een ander doel, namelijk individuele zorg. Leerlingen die hulp nodig hebben of behoefte hebben aan een gesprek kunnen bij de Jeugdgezondheidszorg terecht. Dit instrument is minder geschikt voor collectieve preventie.

De landelijk geharmoniseerde Gezondheidsmonitor Jeugd wordt uitgevoerd door alle 25 GGD’en onder leerlingen van klas 2 en 4 van het regulier voortgezet onderwijs. Het is een grootschalig onderzoek dat landelijk zoveel mogelijk op dezelfde wijze en in dezelfde periode wordt uitgevoerd. De Gezondheidsmonitor Jeugd biedt informatie op groepsniveau. Jongeren hoeven hun antwoorden niet te delen en antwoorden zijn niet door anderen in te zien. Wanneer uw school eerder heeft meegedaan aan de 4-jaarlijkse Gezondheidsmonitor Jeugd is het mogelijk om trends en ontwikkelingen in de gezondheid, leefstijl en welzijn van leerlingen te signaleren in de tijd. Voordeel van gelijktijdige afname in het hele land is dat er landelijke referentiecijfers komen, zodat de school- en regioresultaten nu ook kunnen worden gespiegeld aan landelijke resultaten.

Integratie van de Gezondheidsmonitor Jeugd en de JGZ-vragenlijst is niet mogelijk om dat de JGZ-vragenlijst juist niet anoniem wordt afgenomen én omdat de vraagstellingen in de JGZ-vragenlijsten een ander doel beogen dan monitoring en daarmee niet vergelijkbaar zijn.

Hoe wordt de uitvoering van beide vragenlijsten op elkaar afgestemd?

Om de belasting voor scholen zo klein mogelijk te houden én om de contactmomenten van de JGZ zoveel mogelijk volgens planning te laten verlopen, wordt intensief samengewerkt en afgestemd tussen de onderzoekers van GGD en de collega’s van JGZ. De Gezondheidsmonitor Jeugd wordt daarom in overleg met scholen zoveel mogelijk vóór de herfstvakantie 2023 afgenomen, JGZ start zoveel mogelijk daarna met ‘Zeg Jij ’t Maar’.