Veelgestelde vragen Corona Gezondheidsmonitor Jeugd 2021 voor scholen

Hebben we de vorige keer ook meegedaan aan de monitor?

Alle scholen voor regulier voortgezet onderwijs uit Zaanstreek-Waterland hebben in 2019 meegedaan aan de Gezondheidsmonitor Jeugd. Daarom is het zinvol om nu weer mee te doen, omdat de veranderingen door de coronacrisis zichtbaar worden. Er kan een gericht schoolrapport opgesteld worden dat bruikbaar is voor uw eigen school. Daarnaast kunnen we cijfers op gemeentelijk niveau analyseren. Deze gemeentelijke cijfers zijn heel belangrijk. Voor veel onderwerpen geldt namelijk dat deze niet alleen door de school opgelost kunnen worden. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van drugs dat zich vaak juist ook buiten de schoolpoorten afspeelt.

We hebben in 2019 ook al meegedaan aan de Gezondheidsmonitor Jeugd. Waarom is er nu alweer een monitor?

Dit is een extra afname van de Gezondheidsmonitor Jeugd, in opdracht van en gefinancierd door het ministerie van VWS. We willen onderzoeken hoe de gezondheid van jongeren door de coronacrisis is veranderd en waar jongeren eventueel extra behoefte aan hebben. Wat heeft de inperking van sociale contacten bijvoorbeeld met jongeren gedaan? Daarom is het belangrijk om opnieuw een meting te doen, zodat we gericht kunnen inzetten op de problemen die nu spelen bij de jeugd.

Hoe is de uitvoering van het onderzoek?

De GGD vraagt alle leerlingen uit klas 2 en 4 op uw school mee te doen aan dit onderzoek.
In het hele land vindt de afname van het onderzoek plaats in de periode september tot en met november van het schooljaar 2021-2022. Als school kunt u het samen met een GGD-medewerker het onderzoek binnen deze periode inplannen, één lesuur per klas. Vooraf krijgen leerlingen en hun ouders informatie via een (digitale) brief.

Tijdens dit lesuur vullen de leerlingen uit klas 2 en 4 een digitale vragenlijst in via internet. Dit kan op een computer, tablet, laptop of smartphone. Leerlingen hoeven niet in te loggen met een code, maar elke leerling gaat naar de website van het onderzoek en kan direct starten met invullen.
De vorige keer werkten we met inlogkaartjes, maar dat is nu niet meer nodig.
De GGD behandelt en verwerkt de antwoorden van de leerlingen strikt vertrouwelijk. Leerlingen worden niet gevraagd naar hun naam, adres, geboortedatum of andere persoonsgegevens.

Wat wordt er verwacht van de school?

• Voorafgaand aan het onderzoek ouders en leerlingen digitaal of per brief informeren.
• Eén lesuur per klas (voor de klassen 2 en 4) in te roosteren (bijvoorbeeld tijdens het mentoruur) in de periode tussen eind september en 26 november, waarbij de leerlingen de beschikking hebben over een computer, laptop, tablet (of smartphone) met internet.
• Een docent die bij de afname in de klas aanwezig is en leerlingen een korte instructie geeft. De docent ontvangt hiervoor vooraf duidelijke instructies.

Onze school is onderzoeksmoe. We krijgen zo veel verzoeken voor onderzoek.

Dat begrijpen wij, er komt veel op scholen af en er lopen meerdere onderzoeken. Uw school kan ook echt iets hebben aan dit onderzoek. Argumenten:

• U kunt de resultaten inzetten voor de monitoring in het kader van het Deltaplan Jeugd*, waarbij het een voorwaarde is inzicht te krijgen in het mentale welzijn van jongeren.
• U wilt zelf misschien ook beter inzicht krijgen in de gezondheid van uw leerlingen? Doordat u voornamelijk digitaal contact heeft met leerlingen, heeft u mogelijk minder goed zicht op hoe het met uw leerlingen gaat. Dit onderzoek geeft een beeld van de gezondheid, het welzijn en de leefstijl van klas 2 en klas 4 leerlingen op uw school in/na de coronacrisis.
• Tijdens deze crisis is duidelijk geworden dat een gezonde leefstijl en preventie ontzettend belangrijk zijn. Om jongeren (preventief) te kunnen ondersteunen en onderwijs en beleid te kunnen afstemmen op de behoeften van jongeren is inzicht in bepaalde onderwerpen een belangrijke stap.
• U ontvangt van ons een schoolrapport. Het rapport maakt duidelijk hoe het met de leerlingen in klas 2 en 4 op uw school gaat.
• De GGD gaat met de resultaten op gemeentelijk niveau in gesprek met gemeenten. Als uw school bijvoorbeeld knelpunten ervaart, is dit een goede manier om met gemeenten in gesprek te gaan.

*Achtergrondinformatie Deltaplan Jeugd (GGD GHOR Nederland, 26-3-2021):
Vanwege stijgende zorgen over de (mentale) gezondheid van jongeren als gevolg van de coronapandemie en de lockdown, hebben de wethouders Jeugd en verscheidene gemeenten een brandbrief naar de kamer gestuurd. Deze brandbrief bevat de oproep om een actieplan te ontwikkelen voor deze doelgroep. Onder andere de VNG, Jeugdzorg Nederland en Sociaal Werk Nederland hebben de brief medeondertekend. Om de jongeren en jeugd in Nederland meer perspectief te bieden, is er het zogeheten Deltaplan Jeugd in de maak. Dit plan heeft als doel de coronaschade op het mentaal welzijn van jongeren op korte termijn te beperken. Het ministerie van VWS heeft hierin het voortouw genomen na een Kamerbrede motie van Tweede Kamerlid Lilianne Ploumen (4 februari 2021).
GGD GHOR Nederland is, net als Gezonde School, één van de partijen die mede invulling geeft aan het Deltaplan Jeugd.

We hebben geen tijd voor het onderzoek.

De GGD doet er alles aan om het zo gemakkelijk mogelijk te maken voor de scholen en om dit elke keer weer te verbeteren. Zo werken we alleen nog maar met digitale vragenlijsten en ook de communicatie van de school naar ouders bieden we digitaal aan. Ook werken we niet meer met papieren inlogkaartjes. De school ontvangt één link waarmee de leerlingen de vragenlijst direct kunnen invullen.
Meedoen aan het onderzoek hoeft geen grote inbreuk te zijn op het lesrooster. Het invullen van de vragenlijst is mogelijk binnen één (mentor)lesuur. De docent ontvangt vooraf duidelijke instructies over het onderzoek.

De computerlokalen zitten al allemaal vol.

Het onderzoek start pas na de zomervakantie. Misschien is het mogelijk om nu alvast afspraken te maken over de computerlokalen? Het is ook mogelijk de vragenlijst in te laten vullen op een tablet, laptop of smartphone.

Kunnen de leerlingen de vragenlijst op hun smartphone invullen?

Ja dat kan, maar de vragen zijn beter leesbaar op het scherm van een computer, laptop of tablet.

Hoeveel tijd kost het invullen van de vragenlijst?

De vragenlijst kan door een gemiddelde leerling binnen één lesuur worden ingevuld. Het is bekend dat leerlingen van het vmbo langer over de vragenlijst doen dan leerlingen van havo of vwo.

Kunnen de jongeren de vragenlijst ook thuis invullen?

De afname vindt juist op school plaats, zodat jongeren eerlijk en anoniem kunnen antwoorden, zonder dat hun ouders misschien over de schouder meekijken. Bovendien is bekend dat meer jongeren de vragenlijst invullen als dit klassikaal op school gebeurt.

Wat heeft onze school er eigenlijk aan?

Na afloop ontvangt u van ons een schoolrapport. We streven ernaar dit gereed te hebben in maart 2022. De resultaten gaan over bijvoorbeeld psychische gezondheid, eenzaamheid, stress en lichaamsbeweging. U kunt de resultaten gebruiken als input voor uw schoolgezondheidsbeleid. Omdat uw school al eerder heeft meegedaan, is het mogelijk trends binnen uw school te signaleren. Bij deze extra meting kunnen mogelijke (korte- en lange termijn) effecten van de coronacrisis in beeld worden gebracht waarop u als school actief kunt inspelen. Nazorg door verschillende partijen, waaronder de school, is belangrijk om eventuele negatieve gevolgen van de coronacrisis op korte en lange termijn positief om te buigen.

• De GGD gaat met de resultaten op gemeentelijk niveau in gesprek met gemeenten. Als uw school ergens knelpunten ervaart, is dit een goede manier om met gemeenten in gesprek te gaan.
• Ook regionaal en landelijk levert het onderzoek data op, het biedt dus handvatten voor lokaal en nationaal gezondheidsbeleid. Met als doel gezondheidswinst voor jongeren.

Wat hebben onze leerlingen er zelf aan?

Het invullen van de vragenlijst kan jongeren zelf aan het denken zetten over een gezonde leefstijl. Leerlingen die meer willen weten of vragen hebben worden op het eind van de vragenlijst doorverwezen naar contactgegevens en websites met goede en betrouwbare informatie.

Uiteindelijk is deze extra uitvraag ook bedoeld om de juiste (na)zorg te kunnen bieden aan jongeren na de afgelopen periode. Het doel is dat dit onderzoek leidt tot gezondheidswinst voor jongeren in het post-corona tijdperk.

Ik zie geen reden om mee te doen, wij krijgen al elk jaar een schoolrapport (van de Jeugdgezondheid van de GGD).

Het klopt dat beide onderzoeken op elkaar lijken. Het JGZ-onderzoek ‘Zeg Jij ‘t Maar’ richt zich echter nadrukkelijk op individuele zorg. Jongeren krijgen op basis van hun antwoorden (indien nodig) een gesprek met een Jeugdverpleegkundige. Dit is heel belangrijk voor gezondheidsbevordering op individueel niveau.

De Corona Gezondheidsmonitor Jeugd 2021 kijkt juist naar de gezondheid op groepsniveau. Leerlingen hoeven hun naam nergens in te vullen en hierdoor antwoorden jongeren vaak eerlijker op gevoelige onderwerpen, zoals drugs, de thuissituatie en mentale gezondheid.
De vragen zijn gevalideerd en het onderzoek wordt landelijk op dezelfde manier en in dezelfde periode uitgevoerd. Dat houdt in, dat het mogelijk is uitkomsten te vergelijken met regionale of landelijke uitkomsten en met cijfers van vóór de coronacrisis (uit 2019). Hierdoor biedt de monitor betere mogelijkheden voor collectieve preventie. Deze keer zal het onderzoek ook meetbaar maken wat de effecten van de coronacrisis zijn voor de schoolgaande jeugd. Dit biedt handvatten voor ondersteuning en preventie. Zowel de monitor als het JGZ onderzoek zijn wettelijke taken van de GGD.

Wat gebeurt er met de uitslagen van de Corona Gezondheidsmonitor Jeugd?

GGD’en en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu verwerken en analyseren de verzamelde gegevens. Als school ontvangt u een schoolrapport. Hierin verwerken wij de gemiddelde resultaten op groepsniveau (bijvoorbeeld klas en/of onderwijsniveau) mits er voldoende leerlingen hebben meegedaan.
Als uw school op grond van de rapportage advies nodig heeft dan kan de GGD hierbij ondersteunen. De landelijke overheid en gemeenten gebruiken de resultaten voor de ontwikkeling en bijsturing van hun beleid om de gezondheid van jongeren te verbeteren.

Hoe zit het met de privacy van leerlingen en de school?

Bij het onderzoek is de privacy van leerlingen gewaarborgd. Leerlingen hoeven niet in te loggen maar vullen de vragenlijst in via een algemene link. Deze link is uniek voor elke school, op die manier weten we op welke school de vragenlijst is ingevuld. Zo kunnen we de gegevens op schoolniveau rapporteren. In de vragenlijst zelf vragen we niet naar naam, geboortedatum, adres of BSN-nummer. We vragen wel de 4-cijferige postcode, omdat we de gegevens ook op gemeente- en wijkniveau willen analyseren. We kijken daarbij heel zorgvuldig of de resultaten die openbaar gepubliceerd worden, niet herleidbaar zijn tot individuen of een school.
Het schoolrapport dat u van ons ontvangt, zetten wij niet op onze website en sturen wij ook niet aan derden door. Daarover beslist alleen de school zelf. De school is eigenaar van het schoolrapport en bepaalt zelf of andere organisaties de gegevens mogen inzien.

Voldoet het onderzoek aan de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG)?

Uiteraard voeren wij dit onderzoek uit conform de AVG wet- en regelgeving. In dit onderzoek nemen partijen voldoende beveiligingsmaatregelen om gegevens te beveiligen tegen verlies en tegen enige vorm van onrechtmatige verwerking. Bijvoorbeeld door het gebruik van een beveiligde website waar de jongeren hun vragenlijst invullen.

Krijgen leerlingen en hun ouders zelf ook informatie over het onderzoek en de privacy?

Ja, de GGD stelt een e-mail op voor ouders en leerlingen met daarin alle informatie over het onderzoek. Deze e-mails kan de school aan het begin van het nieuwe schooljaar versturen naar ouders en leerlingen. U hoeft dus geen e-mailadressen aan de GGD aan te leveren. Dat mag ook niet volgens de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) (privacywetgeving).

Zijn jongeren verplicht om de vragenlijst in te vullen?

Nee, deelname aan het onderzoek is altijd geheel vrijwillig. Vooraf informeren we alle ouders én de leerlingen over het onderzoek. De GGD stelt daarvoor een e-mail op. De school verstuurt deze e-mails aan het begin van het nieuwe schooljaar. Ouders kunnen aangeven dat zij niet willen dat hun kind meedoet en ook jongeren zelf mogen dit (ter plekke) aangeven. Ze mogen op ieder moment stoppen met invullen. De school zorgt ervoor dat jongeren, die niet meedoen, een vervangende activiteit aangeboden krijgen.

De GGD  neemt al vragenlijsten af bij ons op school, waarom zijn er twee onderzoeken/ vragenlijsten? Wat is het verschil?

De Jeugdgezondheid van de GGD neemt op school inderdaad ook een digitale vragenlijst af als voorbereiding op het individuele contactmoment met de leerlingen in de klassen 1 en 3. Dit onderzoek ‘Zeg Jij Het Maar’ vindt jaarlijks plaats en heeft een ander doel, namelijk individuele zorg. Leerlingen die hulp nodig hebben of behoefte hebben aan een gesprek kunnen bij collega’s van de Jeugdgezondheid terecht. Dit instrument is minder geschikt voor monitoring en collectieve preventie, de Corona Gezondheidsmonitor Jeugd is dit wel.

In opdracht van het ministerie van VWS voeren alle 25 GGD’en de landelijke Corona Gezondheidsmonitor Jeugd uit onder leerlingen van klas 2 en 4 van het regulier voortgezet onderwijs. Het is een grootschalig onderzoek dat landelijk zoveel mogelijk op dezelfde wijze en in dezelfde periode plaatsvindt. De Corona Gezondheidsmonitor Jeugd biedt informatie op groepsniveau. Jongeren hoeven hun antwoorden niet te delen en antwoorden zijn niet door anderen in te zien. Aangezien uw school eerder heeft meegedaan aan de 4-jaarlijkse Gezondheidsmonitor Jeugd is het mogelijk om trends en ontwikkelingen in de gezondheid, leefstijl en welzijn van leerlingen te signaleren in de tijd. Voordeel van gelijktijdige afname in het hele land is dat er landelijke referentiecijfers komen, zodat de school- en regioresultaten nu ook kunnen worden gespiegeld aan landelijke resultaten.

Integratie van beide vragenlijsten tot één vragenlijst is niet mogelijk, omdat de JGZ-vragenlijst niet anoniem kan worden afgenomen én omdat de vraagstellingen in de JGZ-vragenlijsten een ander doel beogen dan monitoring en daarmee niet vergelijkbaar zijn.

In onderstaande tabel staan de verschillen tussen de Corona Gezondheidsmonitor Jeugd en de JGZ-vragenlijst in een schema.

Hoe stemt de GGD de uitvoering van beide vragenlijsten op elkaar af?

De Corona Gezondheidsmonitor Jeugd vindt plaats naast de ‘Zeg Jij Het Maar’ vragenlijst van de JGZ.  Om de contactmomenten van de JGZ volgens planning te laten verlopen wordt samengewerkt en afgestemd tussen de onderzoekers van GGD en het JGZ team op uw school.

Wat is de relatie met het Nationaal Programma Onderwijs (NPO)?

Het NPO vraagt uw school een plan van aanpak te maken voor de schooljaren 2021-2022 en 2022-2023. Voor de aanvraag van het NPO kan advies gevraagd worden aan het JGZ-team.

Bij deelname aan de Corona Gezondheidsmonitor Jeugd ontvangt u in 2022 een schoolrapport waarmee u inzicht krijgt hoe u uw schoolgezondheidsbeleid (nog) verder kunt versterken op het gebied van gezondheid, welbevinden en leefstijl van uw leerlingen.